درود بر شما

رشد روانی و جسمی کودک در هر مرحله با چالشهایی برای والدین همراه است. گاهی این نگرانی ها به جاست و گاهی هم به دلیل اطلاع نداشتن والدین از مراحل رشدی فرزندشان است. نگرانی شما مادر گرامی قابل درک است.

تا قبل از آموزش استفاده از توالت، کودک آزاد بود تا به‌ محض ایجاد تنش در روده، عضلات اسفنکتر را رها کند. اما بعد از حدود یک و نیم سالگی به بعد، والدین به نمایندگی از جامعه از کودک می‌خواهند که میل فطری به کاهش تنش فوری را کنترل کند. اکنون کودک باید یاد بگیرد نگه دارد و بعد رها کند. علاوه ‌براین، کودک باید زمان ‌بندی مناسب را برای نگه‌ داشتن و رها کردن نیز یاد بگیرد. اگر کودک زمانی رها کند که باید نگه دارد، دردسر است و اگر زمانی که باید رها کند نگه دارد، دردسر بیشتری است.

با توجه به سن فرزندتان، تجربه آموزش استفاده از توالت در طول این مرحله رشدی او تاثیر بسزایی در رشد شخصیت دارد. عمل دفع برای کودک لذت تولید می کند (روده ای که پر از مدفوع بوده، خالی می شود و حس خوبی به کودک می دهد). ولی با شروع آموزش استفاده از توالت،کودک باید یاد بگیرد این لذت را کنترل کند (هر جایی نمی تواند تخلیه کند).

در همین حدود سنی است که آموزش استفاده از توالت، مسئله مهمی بین والد و فرزند می شود. اگر والدین اصرار داشته باشند که کودکان قبل از اینکه آمادگی داشته باشند آموزش ببینند، یا آنکه آنها توقع خیلی کم داشته باشند و کودک دراین زمینه حد و مرز و آموزشی نداشته باشد، تعارض های مربوط به کنترل مقعد ممکن است به شکل نظم و پاکیزگی بیش از حد یا شلختگی و بی نظمی آشکار شوند.

کودک در این سن متوجه حساسیت والدینش نسبت به دستشویی رفتنش می شود و حتی می تواند از این کار استفاده کند برای کنترل والدینش (فلان امتیاز را به من بدهید تا جیشم را به شما خبر بدم...به لج والدینش در جایی ادرار یا مدفوع می کند که می داند باعث ناراحتی والدینش می شود).

علاوه بر کشمکش‌های مرتبط با آموزش استفاده از توالت، کشمکش‌های نیرومند دیگری نیز در این محدوده سنی بین شما و فرزندتان وجود خواهد داشت. اینکه چه موقعی باید خورد، چه وقت باید خوابید، چگونه باید لباس پوشید و چه کسی را باید بوسید. این کشمکش ها تلاش‌های کودک را برای توافق کردن در مورد مقررات جامعه و والدین و ابراز وجود کردن نشان می‌دهند.

این توضیحاتی که خدمت شما عرض شد از این جهت بود که توجه بفرمایید رفتار فرزند شما مبنی بر عدم اطاعت کامل از شما و میل به کنترل و نگه داشتن ادرار و مدفوع در این دوره سنی، مشکل محسوب نمی شود (مگر اینکه ادامه پیدا کند). مهم اینست که فرزندتان از این دوره رشدی عبور کرده و توانایی مربوط به آن را کسب نماید. اینکه شما به دنبال راهکار مناسب برای این دوره رشدی فرزندتان هستید نکته ای مثبت درخصوص شماست. این موارد را در نظر داشته باشید:

این کودک است که با نشان دادن علایم می گوید چه زمانی وقت مناسب برای آموزش است. همه بچه ها در یک سن مشابه، آمادگی برای دریافت آموزش ندارند.

چک کنید که آیا خودش بدون کمک می تواند لباسش را بپوشد یا در بیاورد؟ دستیابی به این مهارت نشان دهنده آمادگی کودک شما برای گرفتن از پوشک است. البته انتظار اینکه بی عیب و نقص این کار را بکند نداشته باشید؛ مسئله مهم، کسب آمادگی های فیزیکی برای لباس پوشیدن یا در آوردن است.

تحت فشار اعضای خانواده ، مادران دیگر، یا مقایسه با همسالان او قرار نگیرید. اگر عصبانی می شوید کودک قادر به حس ناراحتی شما است و اگر زود شروع کنید در نهایت ممکن است روند آموزش طولانی شود.

اینکه در بخش مشخصی از خانه عمل دفع را انجام می دهد نشان از میل به کودک تان در استقلال طلبی دارد. یعنی من دارم از مامانم جدا می شوم و خودم برای خودم جای جدا دارم. این رفتار، نشانه ای است که کودک شما دارد مرحله جدا شدن به طور بهنجار از شما را طی می کند. اما در مورد کثیف کردن بخش ثابتی از خانه و اینکه وقتی می داند چه زمانی نیاز به تخلیه روده دارد این کار را انجام می دهد، نشان دهنده میل کودکتان به تعیین حد و مرز با شماست (اونجایی که بهم میگی جیش نمی کنم، میرم اون قسمتی که خودم دوست دارم کارمو انجام میدم). اطلاع دادنش هم برای این است که قدرت خود را در سرپیچی کردن از خواسته شما و احتمالاً عصبانی کردن تان نشان دهد. در این مواقع کار شما البته دشوار است اما بهتر است خودِ عمل مدفوع کردن را تشویق کنید (آفرین پسرم که خودت تونستی این کارو انجام بدی). حتی می توانید لگن توالتش را به همان نقطه ای ببرید که دوست دارد عمل دفع اش را انجام دهد و این نکته را هم به او اعلام کنید یا نظرخواهی کنید: اگه دوست داری اینجا جیش کنی لگنت رو برات بیارم؟ یا: نظرت چیه لگن توالتت رو بیارم اینجا؟ 

ممکن است از لگنی که برایش تهیه کرده اید رضایت نداشته باشد. می توانید اختیار انتخاب لگن را به او بدهید. اجازه بدهید فرزندتان خودش لگن توالتش را انتخاب کند. مثلا او را با خودتان به خرید ببرید و به او بگویید خودت یک لگن برای دستشویی انتخاب کن، هر کدام را که دوست داری بردار. اگر فرزندتان مقاومت کرد اصرار نکنید. اصرار شما میل به مقاومت را در فرزندتان بالا می برد.

تحت هیچ شرایطی فرزند خود را تنبیه ، سرزنش و یا تهدید نکنید. 

بگذارید دستشویی را به میل خودش بچیند حتی اگر چیدمان شما در دستشویی را به هم زد و خراب کرد به او بگویید اگه دوست داری اینجا جیش کنی اشکال نداره (خرابکاری را تأیید نکنید اما اجبار و امر و نهی هم توصیه نمی شود).

او را به زور توالت نبرید باید خودش تمایل داشته باشد. فرزند شما که نمی تواند مدفوعش را در روده نگه دارد. بالاخره باید روده اش را خالی کند. بگذارید خودش به این خواسته را به انجام برساند. اصرار شما سبب مقاومت و جیغ و دادش می شود. البته این فرایند کمی زمان می برد.

لباسی تن کودک نکنید که درآوردن آن دشوار باشد زیرا ناخود آگاه برای او استرس ایجاد می کند .

کودک تان را مجبور نکنید که بیشتر 5تا7 دقیقه روی توالت بنشیند زیرا تجربه ناخوشایندی برایش ایجاد می شود یا ممکن است فکر کند: مامان داره منوتنبیه می کنه.

او را با کودکان دیگر مقایسه نکنید، از کلماتی مثل کثیف و بدبو استفاده نکنید، انتظار نداشته باشید کودک شما شب آموزش ببیند.

به طور طولانی در مورد دستشویی رفتن با فرزندتان حرف نزنید چون همانطور که خودتان هم متوجه شده اید خودش را به نشنیدن می زند، کوتاه باشد بهتر است. بهتر است از او بخواهید زمانی که نیاز به دستشویی رفتن دارد به شما اطلاع دهد: هر وقت پی پی داشتی به من بگو پسرم.

عدم اجبار از سوی شما کم کم کودک تان را به سمت کنترل ادرار و مدفوعش سوق می دهد. اگر موفق نبود یا لج کرد بهتر است واکنش نداشته باشید ولی اگر به شما اطلاع داد یا به مرور، خودش به تنهایی روی لگن نشست و عمل دفع را انجام داد تشویشقش کنید. گاهی ( و نه همیشه که شرطی شود) می توانید برایش جایزه هم بخرید.

هر رفتاری را که زیر ذره بین قرار دهیم بزرگنمایی می شود. در خصوص فرزند پروری هم همین است. کارهای مثبتش را تشویق کنید و در امر آموزش توالت رفتن با فرزندتان جنگ قدرت راه نیاندازید. به او زمان بدهید و اجبار نکنید تا ضمن دستیابی به این مهارت، این دوره رشدی که همراه با استقلال طلبی در کودک هست نیز به درستی طی شود. موفق باشید.

از اعتماد شما سپاسگزارم

علی اکبری-خانه توانگری طوبی